‘Meisjesnaam’ wordt ‘geboortenaam’
Normaal verzint de Nederlandse Taalunie geen nieuwe woorden. Deze ontstaan doorgaans ‘spontaan’ binnen de taalgemeenschap. Het verzinnen van een nieuw woord was in dit geval ook niet nodig. De taaladviseurs van de taalunie was opgevallen dat her en der al het begrip ‘geboortenaam’ als alternatief voor ‘meisjesnaam’ werd gebruikt. Ze gaven ook een voorbeeldzin: ‘Bij hun huwelijk heeft Roel de familienaam van Mathias aangenomen. Zijn geboortenaam gebruikt hij zelden.’
Onder andere door de recente invoering van het homohuwelijk in Nederland en België is er een duidelijke behoefte ontstaan aan een sekseneutraal alternatief voor het begrip ‘meisjesnaam’. De Nederlandse Taalunie acht de kans dan ook vrij groot dat dit nieuwe woord mettertijd wordt opgenomen in gezaghebbende woordenboeken en het Groene Boekje. Het woord wordt inmiddels al op verschillende formulieren gebruikt. In de Engelstalige wereld wordt het begrip ‘birth name’ overigens al langer als alternatief gebruikt voor ‘maiden name’. Het lemma is zelfs al opgenomen in de vierde editie (2007) van The American Heritage Dictionary of the English Language.
Huwelijksnaam
Het is trouwens de vraag of het begrip ‘geboortenaam’ wel zo’n gelukkige keuze is. Voor mensen die bijvoorbeeld geadopteerd zijn, zal dit begrip weer tot ongemakkelijke situaties leiden. Soms weten ze niet onder welke naam ze geboren zijn en soms willen ze daar niet aan herinnerd worden. Bovendien is het in Nederland en België niet zo dat je door het aannemen van de achternaam van je echtgenoot of echtgenote je eigen achternaam verliest.
Iemand die in Nederland trouwt, houdt zijn of haar achternaam, maar krijgt het recht om de achternaam van de echtgenoot of echtgenote te gebruiken of een combinatie van beider achternamen, met een streepje ertussen. In de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) kan men zijn voorkeur laten vastleggen. Bij het gebruik van een dubbele achternaam -- dat wil zeggen, de achternaam van de (eerdere) echtgenoot of van de geregistreerde partner, en de eigen achternaam -- is de volgorde niet van belang, die is vrij te kiezen. Heet de partner bijvoorbeeld Janssens en is de eigen achternaam bijvoorbeeld Thijssen, dan mogen zowel Janssens-Thijssen als Thijssen-Janssens gevoerd worden.
Volgens de Belgische wetgeving behouden beide echtgenoten na het huwelijk de eigen familienaam. De wetgeving baseert zich hierbij op het principe van de onveranderbaarheid van de naam, dat het gebruik van een andere naam dan die vermeld in de geboorteakte verbiedt. Een huwelijk heeft dus geen naamswijziging tot gevolg. Het is niettemin toegestaan om de achternaam van de echtgenoot te gebruiken in de dagelijkse omgang.
Je kunt dus zo vaak trouwen als je wilt, je eigen achternaam is en blijft je eigen achternaam. Door te trouwen krijg je er hooguit een naam bij, de huwelijksnaam. Misschien kan men op formulieren beter dáár naar vragen.