Welke groepen familienamen zijn er?

Wat was de motivering bij de eerste toekenning van de naam, met andere woorden wat is de etymologische betekenis van de naam?

Volgens dit criterium kunnen we de familienamen in vier groepen indelen:

  1. afstammingsnamen
  2. geografische namen
  3. beroepsnamen
  4. eigenschapsnamen

Afstammingsnamen

Afstammingsnamen duiden een genealogische relatie aan: afstamming van de vader (patroniem), van de moeder (metroniem), of van een persoon uit de ruimere familie (overige verwantschapsnamen).

Patroniemen zijn gevormd met de voornaam van de vader, bv. Peeters, Janssens, Hendriksen, Pieterse, Gijsbrecht, Adams, Florizoone.

Metroniemen zijn gevormd met de voornaam van de moeder, bv. Mariën, Beliën, Luyts, Verleyen.

Overige verwantschapsnamen: bv. Ooms, De Neve.

Geografische namen

Geografische namen geven de geografische herkomst van de naamdrager aan, hetzij van grotere, hetzij van kleinere entiteiten. Herkomstnamen bevatten stads-, dorps- of streeknamen: bv. Van Mechelen, Van Leiden, Brusselmans, De Waal, Hollanders.

Microtoponymische namen bevatten de naam van een ruimtelijke entiteit waarbij men woonde: bv. Van Acker, Verhoeven, Vandermeulen, Vandenheuvel, Put, Broeks, Vandeweghe, Uyttendaele.

Beroepsnamen

Beroepsnamen duiden het beroep, het ambt of de activiteit van de eerste naamdrager aan. Beroepsnamen weerspiegelen de maatschappij: ze geven een idee van wat mensen vroeger deden: bv. Brouwers, De Decker, Visser, De Clerck, Smit of welk ambt ze bekleedden: bv. Scholten, De Meier, Droste.

De meeste beroepsnamen komen uit het stedelijke milieu: bv. Kuiper, Wevers, Olieslager, Barbiers, De Baerdemaeker, De Keersmaecker. Op het platteland hield men zich hoofdzakelijk bezig met landbouw, met uitzondering van de bakker, de molenaar, de smid, de wagenmaker: bv. Bakker, Mulder, Smets, Ramakers, De Vleeschouwer.

Eigenschapsnamen

Eigenschapsnamen karakterisen de naamdrager op basis van opvallende fysieke eigenschappen of psychische eigenschappen.

Fysieke eigenschappen, bijvoorbeeld: De Groot, De Langhe, De Wit, Holvoet.

Psychische eigenschappen, bijvoorbeeld: De Wilde, Strijders, Goeman.

Ook diernamen, waarbij mensen met dieren worden vergeleken, worden tot de groep van de eigenschapsnamen gerekend, bijvoorbeeld: Devos, De Pauw, De Leeuw.

Auteur: Ann Marynissen.

In deze sectie: